Kirby draait de fleurige sok aan de piepschuim voet goedkeurend rond. ,,Mijn idee is mooi. Maar wat jullie er mee doen, is perfect”, zegt de kunstenaar met een grote brede glimlach.
De presentatie van zijn kunstzinnige sokken dinsdag in Zierikzee was één van die spaarzame lichtpuntjes in het turbulente leven van de in voormalig Joegoslavië geboren Bakir Mesic; Kirby voor vrienden en bekenden. Hij groeide op in een weeshuis en belandde op z’n achttiende letterlijk op straat. Een verslaving aan alcohol en drugs leidde tot een zwervend bestaan, waarin hij voor werk het hele land door trok. Zijn vlucht voor de oorlog op 26-jarige leeftijd bracht hem uiteindelijk in Zierikzee.
In het kantoor van leerwerkbedrijf Startbloq hangen twee kleine schilderijen in een hoekje aan de muur. Sinds een paar jaar heeft Kirby zijn tekentalent weer opgepikt. ,,Kijk”, wijst hij trots op de 25 Joegoslavische vlaggetjes aan de blauwe wolkenhemel. ,,De eerste jaren van mijn leven daar waren mooi, een mooi land. Toen kwam de oorlog!” Hij daalt met zijn wijsvinger een baan omlaag in het schilderij, naar de gitzwarte lucht vol bliksemschichten.
Het grootste vlak daaronder is iets minder donker, maar nog altijd verre van vrolijk, ondanks de cirkel aan Joegoslavische vlaggetjes, de Nederlandse driekleur en -centraal- het getal 57. ,,Mijn leeftijd vorig jaar, toen heb ik dat schilderij gemaakt”, legt Kirby uit. ,,In Nederland ben ik opnieuw begonnen, maar het was niet makkelijk. Drugs, alcohol en ook mijn gezondheid. Ik heb op Europoort gewerkt. In de isolatie. Zonder maskers, geen bescherming. Glasvezels.” Hij wrijft met een pijnlijke blik over z’n borst. ,,Alles is kapot van binnen.”
Startbloq begon een jaar geleden in opdracht van de gemeente Schouwen-Duiveland een pilot met als doel twintig inwoners met een langdurige uitkering uit hun isolement te halen. Kirby is één van hen, vertelt manager Robert Carol. ,,Hij heeft één groot talent en dat is schilderen. Tijdens onze gesprekken nam hij een schilderij mee. We waren gelijk zo onder de indruk, dat we wat schilderspullen voor hem hebben gekocht en met Kirby de afspraak maakten dat hij iedere vrijdag eventjes iets moest komen laten zien.”
Een collega van Carol bracht Kirby ook in contact met Let’s do Goods, een initiatief van Niels Hermus uit Tilburg. In Nederland zijn volgens hem inmiddels meer dan zestigduizend mensen afhankelijk van kledinginzameling. En daarbij gaat het zeker niet alleen om die dakloze man of vrouw op een bankje in het park, maar steeds vaker ook complete gezinnen in verborgen armoede, aldus Hermus. ,,Maar ondergoed en sokken worden zelden gedoneerd. Ook wel begrijpelijk, want mensen vinden dat toch al snel gênant en vies. Terwijl onze doelgroep juist ook daarvan af en toe iets nieuws nodig heeft.”
Hermus kwam tot dat besef toen hij voor een ander project 200 sokken overhield en merkte hoe blij ze daar mee waren bij het Leger des Heils. Hij bedacht een even praktische als originele aanpak. Zijn organisatie gaat in alle grotere steden op zoek naar kunstenaars met een verleden op straat, in de verslaving of psychiatrie. De bedoeling was in iedere provincie één, maar in de afgelopen twee jaar heeft Hermus al twintig kunstenaars enthousiast gekregen om sokken te ontwerpen. Zierikzee is de eerste Zeeuwse stad in dat rijtje. En voor ieder paar dat wordt verkocht, doneert Let’s do Goods een paar aan het Leger des Heils.
,,Jij mooie sokken, zij warme voeten. Maar het gaat ons ook om het verhaal wat achter die sokken zit”, zegt Hermus. ,,Om de kunstenaar op de bühne te brengen.” Hij toont de wikkel waarop duidelijk herkenbaar Kirbys silhouet prijkt. En op de achterkant in een notendop zijn persoonlijke geschiedenis. Kirby zucht nog eens diep. Hij kan het bijna niet geloven. Eindelijk krijgt hij de kans iets met zijn talent te doen.
De professionele schilderskist die hij samen met twintig paar van zijn eigen sokken (‘om te verkopen’) van Hermus heeft gekregen, is de volgende stap in de goede richting. ,,Hiermee moet je eigenlijk op het strand gaan zitten in Spanje”, zegt hij met een brede grijns. ,,Dat is het echte kunstenaarsleven.” Maar eerst die expositie in het gemeentehuis vanaf 9 mei. Zijn negende schilderij om te laten zien, is al bijna af.
De katoenen sokken van Kirby en de niet minder kleurrijke ontwerpen van de andere kunstenaars binnen Let’s do Goods zijn te bestellen via de site van de organisatie of te koop bij de Wereldwinkel.
